6.14 2 次式の根号を含む関数の積分 〜 その2

定理 6.72 (根号を含む場合の計算)   関数 $ f(x)$ $ \sqrt{-a(x-\alpha)(x-\beta)}$ $ (a>0)$ を 含む場合を考える. このときまず

$\displaystyle \sqrt{-a(x-\alpha)(x-\beta)}= (x-\alpha)\sqrt{\frac{a(\beta-x)}{x-\alpha}}$    

と変形し,

$\displaystyle t=\sqrt{\frac{a(\beta-x)}{x-\alpha}}$    

とおく.このとき,

$\displaystyle x$ $\displaystyle = \alpha-\frac{a(\alpha-\beta)}{t^2+a}, \qquad \frac{dx}{dt}= \frac{2a(\alpha-\beta)t}{(t^2+a)^2}$    

となる. このとき不定積分は

$\displaystyle I$ $\displaystyle =\int f(x)\,dx= \int f\left(\alpha-\frac{a(\alpha-\beta)}{t^2+a}\right) \frac{2a(\alpha-\beta)t}{(t^2+a)^2}\,dt$    

により求まる.

6.73 (根号を含む場合の計算例)   不定積分

$\displaystyle I$ $\displaystyle =\int\frac{x}{\sqrt{2-x-x^2}}dx= \int\frac{x}{\sqrt{-(x+2)(x-1)}}dx= \int\frac{x}{(x+2)\sqrt{\frac{1-x}{x+2}}}dx$    

を求める. 変数変換

$\displaystyle \sqrt{\frac{1-x}{x+2}}=t$    

とおく.このとき

$\displaystyle x=\frac{1-2t^2}{1+t^2}=-2+\frac{3}{1+t^2}\,,\quad \frac{dx}{dt}=-\frac{6t}{(1+t^2)^2}$    

である.よって

$\displaystyle I$ $\displaystyle = \int\frac{1-2t^2}{1+t^2} \frac{1}{\left(2-2+\frac{3}{1+t^2}\rig...
...rac{1}{t} \left(-\frac{6t}{(1+t^2)^2}\right)dt= 2\int\frac{2t^2-1}{(1+t^2)^2}dt$    
  $\displaystyle = 4\int\frac{dt}{1+t^2}- 6\int\frac{dt}{(1+t^2)^2}= 4\mathrm{Tan}^{-1}t-6 \int\frac{(1+t^2)-t^2}{(1+t^2)^2}dt$    
  $\displaystyle = 4\mathrm{Tan}^{-1}t-6 \int\frac{dt}{1+t^2}+6 \int\frac{t^2}{(1+t^2)^2}dt= -2\mathrm{Tan}^{-1}t-3 \int t\left(\frac{1}{1+t^2}\right)'dt$    
  $\displaystyle = -2\mathrm{Tan}^{-1}t- \frac{3t}{1+t^2}+3 \int\frac{dt}{1+t^2}= \mathrm{Tan}^{-1}t- \frac{3t}{1+t^2}+C$    
  $\displaystyle = \mathrm{Tan}^{-1}\sqrt{\frac{1-x}{x+2}}- \frac{3\sqrt{\frac{1-x...
...1+\frac{1-x}{x+2}}+C= \mathrm{Tan}^{-1}\sqrt{\frac{1-x}{x+2}}- \sqrt{2-x-x^2}+C$    

を得る.


平成21年6月1日